Οι κυριότερες αθλητικές, ας τις πούμε, μέρες του έτους - στα χρόνια της Τουρκοκρατίας τουλάχιστον - ήταν εκείνες της Λαμπρής, ιδιαιτέρως μάλιστα η Δευτέρα του Πάσχα και του Αη Γιωργιού. Γιορτές που συχνά άλλωστε ταυτίζονταν ημερολογιακά. Τότε διεξάγονταν τα "πρωταθλημάτα" της εποχής. Αλλά σε ποια σπορ;Εκτός από τον χορό φυσικά που η αθλητική του διάσταση δεν αμφισβητείται πλέον, διαδεδομένα αθλήματα και γυμνάσματα υπήρξαν "το λιθάρι" μια αθλητική δραστηριότητα για δυνατούς πολύ κοντά στη σύγχρονη σφαιροβολία, το άλμα σε μήκος και κυρίως το χαρακτηριστικότερο κλεφταρματολίτικο αγώνισμα το "πήδημα στες τρεις", άμεσος πρόγονος του σύγχρονου άλματος τριπλούν που ακριβώς λόγω της βαθειά ριζωμένης στην Ελλάδα παράδοσης που είχε συμπεριλήφθηκε στο πρόγραμμα των αγώνων στίβου ήδη από την πρώτη σύγχρονη ολυμπιάδα της Αθήνας στα 1896. Το "πήδημα στες τρεις" υπήρξε σπορ βγαλμένο από την καθημερινότητα αρματολών και κλεφτών. Κυρίως μάλιστα των άτακτων ενόπλων ομάδων που δρώντας σε συνθήκες ανταρτοπολέμου, χτυπούσαν και απομακρύνονταν γρήγορα, πηδώντας συχνά από βράχο σε βράχο. Κάπως έτσι γεννήθηκε το "τριπλούν" της εποχής, που χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον στις γιορτές και στα πανηγύρια των ομάδων που είχαν "βγει στο κλαρί", βοηθώντας τους μέσα στ' άλλα να κρατήσουν μια καλή φυσική κατάσταση, απαραίτητη για τον τρόπο ζωής τους. Βεβαίως σε εκείνο το "τριπλούν" το ζητούμενο ήταν περισσότερο η προσγείωση με τα πόδια, παρά το ίδιο το μήκος του άλματος. Μια λάθος προσγείωση που θα έβγαζε τον κλέφτη εκτός ισορροπίας μπορούσε να δώσει μεγάλο πλεονέκτημα στους διώκτες του και να τον βάλει σε μεγάλο κίνδυνο. Ένας θρύλος της Πελοποννήσου λέει πως κάποιος κλέφτης πρόγονος του Κολοκοτρώνη κέρδισε την ελευθερία του όταν έβαλε στοίχημα με τους Αρβανίτες δεσμοφύλακές του πως θα τους κέρδιζε "στες τρεις" και μάλιστα αλυσοδεμένος. Έτσι έγινε και οι Αρβανίτες ως μπεσαλήδες (άλλωστε η μπέσα είναι αρβανίτικη λέξη) πράγματι τον απελευθέρωσαν.
Άλλα είδη αλμάτων διαδεμένα στις αθλητικές εκδηλώσεις των πανηγυριών ήταν εκείνο πάνω από δύο άλογα δεμένα ράχη με ράχη ή πάνω από ένα κάρο με σανό ή ακόμα και πάνω από βαθειά χαντάκια. Το "δοκίμι" ή "δικίμι" έπαιζε τον ρόλο της άρσης βαρών και ήταν ουσιαστικά η προσπάθεια να σηκωθεί ένα βαρύ λιθάρι ή και ένα βαρύ κομμάτι μάρμαρο με τα δύο χέρια πάνω από το κεφάλι του αγωνιζόμενου. Συνήθως το συγκεκριμένο γύμνασμα αποτελούσε πρόκριμα για την καρδιά της όμορφης του χωριού που παντρευόταν έτσι τον δυνατότερο και -συνήθως- εκλεκτό της.
Το διασημότερο δρομικό αγώνισμα και ένα από τα δημοφιλέστερα και θεαματικότερα σπορ της περιόδου ήταν το κυνήγι του λαγού. Εννοείται μόνο με τη δύναμη και τη ταχύτητα των ποδιών, των χεριών και της ευφυίας των αγωνιζομένων που προσπαθούσαν να πιάσουν έναν λαγό χωρίς να χρησιμοποιήσουν όπλα και χωρίς φυσικά να καβαλήσουν σε άλογο. Είναι το σπορ με τους πιο διάσημους πρωταθλητές της ελληνικής ιστορίας της εποχής. Ο Ανδρούτσος, ο Ζαχαριάς, ο Νικοτσάρας κι ο Κατσαντώνης υπήρξαν πολυνίκεις στο "κυνήγι του λαγού".
Η πάλη (το "πάλεμα" κατά το τότε λεγόμενο) φυσικά είχε τη δική της περίπτη θέση στο πρόγραμμα των αγώνων της εποχής, όπως και οι ιππικοί αγώνες ταχύτητας ή το ρουμελιώτικο "χαϊμαλί" που ήταν ο καλπασμός πάνω σε άλογο και το κόψιμο με μια σπαθιά ενός αρνιού στη μέση. Ενώ οι χώροι που αποτελούσαν τα στάδια του τότε ήταν κυρίως οι αυλόγυροι των εκκλησιών, τα αλώνια και -προφανώς τα κλέφτικα λημέρια.
Ακόμα και σήμερα γίνονται εκδηλώσεις με την αναβίωση τέτοιων παραδοσιακών αθλημάτων στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικός είναι ο αγώνας δρόμου της Αράχωβας στη γιορτή του Άη Γιώργη (στις 23 Απρίλη ή τη Δευτέρα του Πάσχα) , η "Κουλούρα" στα Λεχαινά ή οι αγώνες ιππασίας με τα περίφημα κρητικά γιοργαλίδικα άλογα στα Άνω Καλέσσα του Ηρακλείου. Όμως γενικά η οργάνωση και η προστασία των παραδοσιακών αθλημάτων και παιχνιδιών (αθλητικών η μη) στην Ελλάδα είναι πολύ πίσω σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Σε πολλές μάλιστα από αυτές (Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Γερμανία και αλλού) λειτουργούν και αναγνωρισμένες ομοσπονδίες παραδοσιακών αθλημάτων.
Το δημοτικό τραγούδι και οι καταγραφές του αποτελούν τη μεγαλύτερη πηγή πληροφοριών για τα παραδοσιακά σπορ στην Ελλάδα και σ' αυτό έχουν βασιστεί και οι καλύτερες μέχρι τώρα μελέτες για το θέμα από τον μακαρίτη καθηγητή Φυσική Αγωγής στο Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων Κ. Τσιαντά.
Επίσης ο καλός αθλητικογράφος Πέτρος Λινάρδος έχει αναδείξει με άρθρα του το ζήτημα και σε αυτά βασίστηκε εν πολλοίς και αυτή η δημοσίευση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου