Ποδόσφαιρο στον Πόλεμο, στην Κατοχή και στον Εμφύλιο (3ο μέρος).

Ο Νίκος Γόδας στις φυλακές της Κέρκυρας

Από τη χρονιά 1942-1943 η Ένωση Ελλήνων Αθλητών οργανώθηκε καλύτερα και οι ποδοσφαιρικές εκδηλώσεις που έγιναν με πρωτοβουλία της είναι πολύ πιο συστηματικές. Μια πρώτη προσπάθεια έχουμε με την οργάνωση ενός μικρού πρωταθλήματος από την Ένωση. Γνωρίζουμε μόνο λίγα από τα αποτελέσματα εκείνου του τουρνουά. Αυτά της Α.Ε.Κ., που κέρδισε με 3-1 την Προοδευτική, με 2-1 τον Απόλλωνα και με 4-1 τον Παναθηναϊκό, ενώ έχασε με 2-1 από τον Ολυμπιακό. Πάντως κι αυτή η διοργάνωση δεν τελείωσε ποτέ.


Το ζήτημα ήταν πως η αυτοοργάνωση των ποδοσφαιριστών δεν άρεσε καθόλου στην Ομοσπονδία. Στην πραγματικότητα βλέπουμε πως και στο ποδόσφαιρο επαναλαμβάνεται ένα σχήμα πολύ συχνό στα χρόνια της Κατοχής. Νέες δομές δημιουργούνται σε κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό, ακόμα και στρατιωτικό επίπεδο. Είναι δομές που εν πολλοίς προέρχονται από τη βάση και καλύπτουν το κενό που με την κατοχική λαίλαπα είχαν μείνει κενό από τους κρατικούς ή ημικρατικούς φορείς που λειτουργούσαν πριν τον πόλεμο. Όταν τα πράγματα επανέρχονται σε μια νέα ομαλότητα, έστω και στην έκτακτη ομαλότητα της Κατοχής, οι παλαιότεροι φορείς επιδιώκουν να ανακτήσουν την εξουσία που έχασαν, σε συνεργασία μάλιστα με τις αρχές κατοχής. Έτσι η διαμάχη ανάμεσα στο παλιό και το νέο παίρνει και πολιτικό χαρακτήρα. Αυτό γίνεται και με τη σύγκρουση της Ένωσης Ελλήνων Αθλητών με την Ε.Π.Ο. Το αποτέλεσμα είναι να διακοπούν οι αγώνες του συγκεκριμένου τουρνουά και να ξεκινήσει ένα νέο, υπό την αιγίδα της Ε.Π.Ο. αυτή τη φορά, που πάντως δεν θα έχει καλύτερη τύχη καθώς θα διακοπεί επίσης πριν φτάσει στο τέλος του. Συμμετείχαν σίγουρα η Α.Ε.Κ., ο Αρίωνας, το Παγκράτι, ο Εθνικός, η Άμυνα, ο Αστέρας, ο Ατρόμητος και ο Θησέας.

Τον Μάιο του ‘43 διοργανώθηκαν ποδοσφαιρικοί αγώνες από τον Δήμο Πειραιά στους οποίους γνωρίζουμε ότι συμμετείχαν σίγουρα ο Ολυμπιακός και ο Παναθηναϊκός, ενώ τα Χριστούγεννα της ίδιας χρονιάς έγινε και ένα Κύπελλο Χριστουγέννων στο οποίο επικράτησε ο Ολυμπιακός καθώς κέρδισε 5-2 τον Π.Α.Ο. στον τελικό. Αυτή είναι και η μόνη διοργάνωση μέσα στην Κατοχή που γνωρίζουμε σήμερα πως ολοκληρώθηκε, καθώς ένα πολύ φιλόδοξο Κύπελλο Παναθηναϊκού, σε δύο ομίλους, έναν στην Αθήνα και έναν στον Πειραιά, που προσπάθησε να διοργανώσει ο αθηναϊκός σύλλογος τον Φεβρουάριο του 1944, δεν κατάφερε να τελειώσει.



Έτσι κι αλλιώς η Ελλάδα έβγαινε από την Κατοχή για να περάσει στα «Δεκεμβριανά» και λίγο αργότερα στον Εμφύλιο. Όπως είναι λογικό τα γεγονότα δεν άφησαν απ’ έξω το ποδόσφαιρο. Πολλοί ποδοσφαιριστές θα χαθούν τότε. Άλλοι όπως Αναματερός του Ολυμπιακού, μαχητής του ΕΛΑΣ της Αθήνας θα σκοτωθούν στα Δεκεμβριανά ή αργότερα στο βουνό, άλλοι θα δολοφονηθούν στις φυλακές του εμφυλιακού καθεστώτος. Ο Νίκος Γόδας, λοχαγός του ΕΛΑΣ Πειραιώς, κοκκινιώτης από τ’ Αϊβαλί της Μικράς Ασίας και δεξί χαφ του Ολυμπιακού, θα εκτελεστεί στο Λαζαρέτο της Κέρκυρας στις 19 Νοεμβρίου του ‘48. Στην εκτέλεσή του φόρεσε την ερυθρόλευκη φανέλα της ομάδας του.

Πολλοί ποδοσφαιριστές θα διωχθούν για τις ιδέες τους. Πολλοί άλλωστε είχαν προσχωρήσει στο ΕΑΜικό κίνημα και στην ΕΠΟΝ. Δεν είναι σίγουρα τυχαίο πως η ΕΠΟΝ Πειραιά και Αθήνας είχαν δημιουργήσει πολύ αξιόλογες ποδοσφαιρικές ομάδες με ποδοσφαιριστές που έκαναν μεγάλη καριέρα αργότερα, όπως ο θρυλικός Ανδρέας Μουράτης του Ολυμπιακού.

Στα χρόνια του Εμφυλίου μάλιστα συνέβη να διοργανωθούν αγώνες ανάμεσα στους κρατούμενους της Μακρονήσου και σε μεγάλους ποδοσφαιρικούς συλλόγους. Ο Παναθηναϊκός έπαιξε φιλικό αγώνα στην Μακρόνησο με ομάδα κρατουμένων, ενώ στο γήπεδο της Λεωφόρου διοργανώθηκε άλλος αγώνας ανάμεσα στο Ολυμπιακό και ομάδα από το Α’ και το Γ’(ή κατ’ άλλους Β’) Τάγμα Σκαπανέων της Μακρονήσου. Ήταν στις 26 Ιανουαρίου του 1949 και με τη Μικτή Μακρονήσου αγωνίστηκαν και οι Διονύσης Γεωργάτος, Παπαδόπουλος, Ιωαννίδης, Γιώργος Δαρίβας και Ηλίας Μαλαμόπουλος του Ολυμπιακού, ο Γιώργος Πατηνιώτης του Εθνικού, ο Αντώνης Παπαντωνίου του Παναθηναϊκού και ο Νίκος Λιάρος του Ηρακλή. Για την ιστορία (αλλά και ενδεικτικό του πόσοι καλοί ποδοσφαιριστές υπήρχαν ανάμεσα στους «μακρονησιώτες» ) η ομάδα της Μακρονήσου κέρδισε με 2-1.



Με τη απελευθέρωση πάντως ξεκίνησαν πάλι οι επίσημες διοργανώσεις της Ε.Π.Ο. και το πρώτο σημαντικό ζήτημα που μπήκε είχε να κάνει με τη συμμετοχή των ποδοσφαιριστών που στη διάρκεια της Κατοχής αγωνίστηκαν σε μία ομάδα ενώ πριν από αυτή αγωνιζόντουσαν σε κάποια άλλη. Το θέμα ήταν μείζον διότι στα κατοχικά χρόνια λίγες μόνο ομάδες, κατά βάση οι μεγαλύτερες, μπόρεσαν να διατηρούσουν μια έστω υποτυπώδη όπως είδαμε αγωνιστική δράση. Για να το πετύχουν αυτό χρησιμοποίησαν και ποδοσφαιριστές που δεν ανήκαν στη δύναμή τους. Από την άλλη καθώς τα μικρά σωματεία δεν είχαν τη δυνατότητα, μέσα στις ειδικές συνθήκες της περιόδου, να δίνουν αγώνες, πολλοί παίκτες προκειμένου να παίξουν μπάλα πήγαν στις μεγαλύτερες ομάδες. Με το πέρας της Κατοχής οι μικρότερες ομάδες, θεωρώντας - και σωστά - πως έληξε η περίοδος της ανωμαλίας, ζητούσαν τους ποδοσφαιριστές τους πίσω, ενώ οι άλλες αρνούνταν να τους παραχωρήσουν. Το θέμα έληξε με την απόφαση της ΕΠΟ που κατοχύρωνε τους αθλητές στη δύναμη των σωματείων με τα οποία αγωνίστηκαν επί Κατοχής. Φυσικά αυτό ευνόησε πολύ τον Ολυμπιακό, τον Παναθηναϊκό και την ΑΕΚ, καθώς επίσης και τον Πανιώνιο που από τότε πέρασε οριστικά στις σημαντικές ποδοσφαιρικές ομάδες της χώρας. Αντίθετα ομάδες όπως ο Αρίωνας, ο Ατρόμητος, ο Θησέας ή ο Κεραμικός Πειραιά, σχεδόν χάθηκαν.



Το πρώτο επίσημο τουρνουά μετά την απελευθέρωση υπήρξε το Κύπελλο Πάσχα του 1945 που δεν τελείωσε και από την επόμενη χρονιά άρχισε κανονικά η διοργάνωση των τοπικών και του εθνικού πρωταθλήματος. Στα 1946 πρωταθλητής αναδείχτηκε για τρίτη φορά στην ιστορία του ο Άρης Θεσσαλονίκης, τις δύο επόμενες μονοπώλησε τους τίτλους ο Ολυμπιακός, ενώ στα 1949 ήταν ο Παναθηναϊκός εκείνος που πήρε το εθνικό πρωτάθλημα. Η επόμενη χρονιά,1949-1950, πρώτη μετά τη λήξη του εμφυλίου, είναι η τελευταία μέχρι σήμερα χρονιά που δεν έγινε εθνικό πρωτάθλημα.



(Τέλος)