Ένα πραξικόπημα, ένας δολοφονημένος τραγουδιστής κι ένας φαιδρός αγώνας ποδοσφαίρου.

Αν και η Τρίτη 11 Σεπτεμβρίου του 1973 ήταν μία από τις πρώτες μέρες της άνοιξης για το νότιο ημισφαίριο, στο Σαντιάγο στην πρωτεύουσα της Χιλής ο καιρός δεν έμοιαζε καθόλου ανοιξιάτικος. Από το πρωί έβρεχε και από τα ξημερώματα ο στρατός της χώρας επιχειρούσε με επιτυχία να καταλάβει την εξουσία ανατρέποντας τον εκλεγμένο σοσιαλιστή πρόεδρο Σαλβαδόρ Αγιέντε, που ηγείτο μιας κυβερνητικής συμμαχίας, σοσιαλιστών, κομμουνιστών, ριζοσπαστών και χριστιανοδημοκρατών. Επικεφαλής της τετραμελούς στρατιωτικής επιτροπής (junta) που κατευθύνει το πραξικόπημα βρίσκεται ο στρατηγός Αουγκούστο Πινοτσέτ και πίσω της η καθοδήγηση των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών.


Ο Αγιέντε θα χάσει τη ζωή του μέσα στο Προεδρικό Μέγαρο, στο La Moneda, και την πτώση της δημοκρατίας θα ακολουθήσει άμεσα, από την πρώτη κιόλας μέρα, ένα όργιο βίας των στρατιωτικών. Οι αριθμοί είναι εντυπωσιακοί. Μέχρι το τέλος της χρονιάς, δηλαδή σε διάστημα λιγότερο των τεσσάρων μηνών θα δολοφονηθούν τουλάχιστον διακόσιες χιλιάδες άνθρωποι, οι περισσότεροι από αυτούς μετά από πολλά βασανιστήρια. Πολλοί δημόσιοι χώροι μετατρέπονται σε στρατόπεδα συγκέντρωσης για τους προγραμμένους από το νέο καθεστώς. Ένας από αυτούς, ο μεγαλύτερος, είναι το Εθνικό Στάδιο του Σαντιάγο, που από τις πρώτες ώρες του πραξικοπήματος χρησιμοποιείται σαν φυλακή για τους συλληφθέντες. Εκεί μεταφέρονται μέσα στο αμέσως επόμενο διάστημα γύρω στις επτά χιλιάδες άνθρωποι. Ανάμεσά τους και ο Βίκτορ Χάρα, μουσικός, τραγουδιστής και ποιητής. Ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του σπουδαίου καλλιτεχνικού κινήματος του νέου λατινοαμερικάνικου τραγουδιού, γνωστού σήμερα με τον όρο Nueva Canciόn (Νουέβα Κανσιόν). Στις 16 του ίδιου μήνα, στο ίδιο στάδιο, εκεί που κάποτε έδινε τις συναυλίες του, ο Βίκτορ Χάρα θα δολοφονηθεί από τους φρουρούς του, αφού πρώτα του θρυμματίζουν τα χέρια για να μην μπορεί να παίζει κιθάρα.



Στο μεταξύ στον υπόλοιπο κόσμο συνεχίζονται τα προκριματικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου, του οποίου η τελική φάση πρόκειται να διεξαχθεί μερικούς μήνες αργότερα, το καλοκαίρι του 1974 στη Δυτική Γερμανία. Το σύστημα της προκριματικής φάσης προβλέπει πως ο νικητής του 9ου ευρωπαϊκού ομίλου που είναι η Σοβιετική Ένωση θα αντιμετωπίσει τον νικητή του 3ου ομίλου της Λατινικής Αμερικής, δηλαδή τη Χιλή. Διπλοί αγώνες, ένας στην έδρα των σοβιετικών και ένας σ’ εκείνη των χιλιανών. Ο πρώτος αγώνας γίνεται στη Μόσχα στις 26 Σεπτεμβρίου του 1973 και λήγει χωρίς σκορ, 0-0. Ο επαναληπτικός στη Χιλή είχε το θλιβερό προνόμιο να πραγματοποιηθεί στις 21 Νοεμβρίου του ‘73 στο ίδιο αυτό Εθνικό Στάδιο του Σαντιάγο όπου μέχρι μόλις πριν λίγες μέρες η χιλιανή χούντα δολοφονούσε και βασάνιζε πολιτικούς κρατουμένους. Αλλά στην ιστορία δεν έμεινε μόνο για το τραγικό του πράγματος. Έμεινε και για την φαιδρότητά του, καθώς ήταν ένας αγώνας χωρίς αντίπαλο.

Έλεγε ο Σαρτρ πως αυτό που κάνει ενδιαφέρον το ποδόσφαιρο είναι η ύπαρξη του αντιπάλου, αλλά μάλλον η ΦΙΦΑ δεν ενστερνιζόταν την άποψή του. Έτσι όταν η Σοβιετική Ένωση αρνήθηκε να συμμετάσχει στον επαναληπτικό, διαμαρτυρόμενη για το πραξικόπημα στη Χιλή, η Παγκόσμια Συνομοσπονδία του Ποδοσφαίρου οργάνωσε μια σπάνια ποδοσφαιρική οπερέτα. Έναν αγώνα με τη συμμετοχή μόνο της Εθνικής Ομάδας της Χιλής και των διαιτητών. Πράγματι η Χιλή και οι διαιτητές παρατάχθηκαν κανονικά για την έναρξη του παιχνιδιού. Το άλλο μισό του γηπέδου ήταν άδειο. Ο διαιτητής σφύριξε την έναρξη του αγώνα. Τέσσερις ποδοσφαιριστές από την ενδεκάδα της Χιλής άλλαξαν μερικές μπαλιές μεταξύ τους, εκ των οποίων οι μισές ήταν οφσάιντ καθώς δεν υπήρχαν αντίπαλοι αμυνόμενοι να τους καλύπτουν και πλησίασαν στην άδεια αντίπαλη εστία. Το ρεσιτάλ της γελοιότητας τελείωσε με ένα σουτ του αρχηγού της ομάδας της Χιλής, του επιθετικού χαφ Φρανθίσκο Τσαμάκο Βαλδές, που από μερικά εκατοστά απόσταση έστειλε τη μπάλα στα δίχτυα του κενού τέρματος. Αυτό ήταν. Ο διαιτητής σφύριξε τη λήξη. Η Χιλή είχε νικήσει την αόρατη Σοβιετική Ένωση με 1-0 και είχε προκριθεί στα τελικά του μουντιάλ...

Η αλήθεια είναι πως οι κανονισμοί τότε προέβλεπαν τέτοιες αστείες διαδικασίες όταν μια ομάδα δεν κατέβαινε στον αγωνιστικό χώρο, όμως σε τόσο ψηλό ποδοσφαιρικό επίπεδο ποτέ άλλοτε δεν είχε συμβεί κάτι παρόμοιο.



Το τέλος της ιστορίας μας είναι γνωστό. Στη Χιλή μετά το πραξικόπημα στήθηκε ένα από τα πιο αιμοσταγή δικτατορικά καθεστώτα που γνώρισε η ανθρωπότητα και εφαρμόστηκαν οι οικονομικές ιδέες του άκρατου φιλελευθερισμού της Σχολής του Σικάγο και του Φρίντμαν που οδήγησαν τον λαό της στην πιο ακραία εξαθλίωση. Ο δικτάτορας Πινιτσέτ κυβέρνησε τη χώρα για δεκαεπτά χρόνια και πέθανε στο κρεβάτι του χωρίς ποτέ να τιμωρηθεί για τα εγκλήματά του.  Η Σοβιετική Ένωση διαλύθηκε και σαν χώρα (και σαν εθνική ομάδα) στις αρχές της τελευταίας δεκαετίας του 20ου αιώνα.

Εκείνο το Παγκόσμιο Κύπελλο το κατέκτησε τελικώς η Δυτική Γερμανία, αλλά η σημαντικότερη κληρονομιά που μας άφησε ήταν εκείνη της μεγάλης Ολλανδίας που άλλαξε τον ρου της ιστορίας του ποδοσφαίρου.

Σήμερα το Εθνικό Στάδιο του Σαντιάγο λέγεται Στάδιο Βίκτορ Χάρα. Ακούστε εδώ ένα τραγούδι του και εδώ κι εδώ δείτε τον αγώνα παρωδία.