Η μπάλα στον ελληνικό κινηματογράφο. (2ο μέρος).

Μεσημεράκι, αλάνα σε λαϊκή συνοικία, μερικά σπίτια και πολλά παραπήγματα συνήθως στην περιφέρεια η σε κάποια γειτονιά της μεγαλούπολης, ένα τσούρμο παιδιά που τρέχουν πίσω από μια μπάλα, σπρώχνονται  προσπαθώντας να την σουτάρουν χωρίς ν' ακολουθούν βεβαίως κάποιο προφανές σύστημα ανάπτυξης και φυσικά φωνάζουν δυνατά ξεσηκώνοντας τη γειτονιά. Όλα τριγύρω μέσα στη σκόνη και τις λάσπες. Οι περαστικοί, κυρίως γυναίκες μιας κάποιας ηλικίας, προσπαθούν να τα αποφύγουν, ενώ που και που τα μαλώνουν για τη φασαρία. Κάποια γιαγιά πολύ θυμωμένη τα καταριέται, μια κομψή δεσποινίς που φεύγει για την απογευματινή της έξοδο και ονειρεύεται πως κάποτε θα φύγει για πάντα από εδώ, τα διώχνει από το δρόμο της για να μην λερώσουν με τη μπάλα το φόρεμά της. Ο ήρωάς μας πλησιάζει στην αλάνα και ακολουθεί με το βλέμμα του την όμορφη δεσποινίδα, βλέπει την μπάλα να έρχεται προς το μέρος του εξ αιτίας μιας στραβοκλωτσιάς  και αμέσως με ένα επιδέξιο πλασέ (που μάλλον όμως δεν βρίσκει στόχο) προσπαθεί να την επιστρέψει στα πιτσιρίκια.
Θα μπορούσε να είναι μια από τις δεκάδες παρόμοιες σκηνές του ιταλικού κινηματογραφικού νεορεαλισμού, αλλά είναι απλώς μια στιγμή από το  διαμάντι του ελληνικού νεορεαλισμού. Συνοικία το Όνειρο του Αλέκου Αλεξανδράκη.

Ο ίδιος ο σκηνοθέτης είναι ο Ρίκος, απ' το Αντρίκος, που μόλις αποφυλακίζεται επιστρέφει στη γειτονιά του, προσπαθεί να πιάσει την καλή χωρίς να τα καταφέρνει και καταλήγει στο μεγάλο κόλπο που δεν είναι άλλο από τη ληστεία μετά φόνου μιας πλούσιας γριάς. Συνεργοί του δυο ακόμη φτωχοδιάβολοι της συνοικίας, ο καθένας με τα δικά του όνειρα. Τελικώς όχι μόνο δεν θα καταφέρουν τη ληστεία, αλλά την κρίσιμη στιγμή αντί να σκοτώσουν την ηλικιωμένη, θα της σώσουν τη ζωή δίνοντάς το φάρμακο που χρειάζεται για να επιβιώσει ενός καρδιακού επεισοδίου.
Στην ταινία υπάρχει εκτός από την παραπάνω μια ακόμη χαρακτηριστικότερη σκηνή "ποδοσφαιρικού ενδιαφέροντος".Ο Ρίκος επιστρέφει από μια διερευνητική επίσκεψη στο σπίτι του υποψηφίου θύματος, μια μπάλα πάλι από το παιδικό ποδόσφαιρο καταλήγει ξανά στα πόδια του κι ενώ ετοιμάζεται να την σουτάρει, αλλάζει απότομα γνώμη και σκέψεις και την αφήνει να περάσει δίπλα του. Η μπάλα σύμβολο αμεριμνησίας και παιδικότητας κι η κίνηση του σουτ που διακόπτεται απότομα, όπως ακολουθώντας την κίνηση της μπάλας σκοτεινιάζει και τα χαρούμενο βλέμμα του Ρίκου.

Η "Συνοικία το Όνειρο" γυρίστηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου σε φυσικούς χώρους με εξωτερικά γυρίσματα. Στη γειτονιά του Ασυρμάτου, μια προσφυγική παραγκούπολη στα Άνω Πετράλωνα κάτω απ' τον Λόφο του Φιλοπάππου, που ονομάστηκε έτσι γιατί εδώ είχαν εγκαταστήσει στην Κατοχή οι Γερμανοί τον ασύρματο. Το κράτος ταράχτηκε για την παρουσίαση μιας Ελλάδας άθλιας και δυστυχισμένης που προσπαθούσε να κρύψει κάτω απ' το χαλί. Είμαστε στα 1961 και το παρακράτος οργιάζει. Γι αυτό η ταινία υπήρξε πολυαπαγορευμένη. Η λογοκρισία την κατακρεούργησε καταστρέφοντας ακόμα και τα αρνητικά, το υπουργείο έδωσε μετά κόπων και βασάνων την άδεια προβολής που ανακάλεσε σε λίγες ώρες, η αστυνομία διέκοψε την πρεμιέρα δια της βίας γελοιοποιώντας διεθνώς την Ελλάδα της καραμανλικής  δεξιάς και η κρατική τηλεόραση την έδειξε περισσότερα από 20 χρόνια μετά τη δημιουργία της.Στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης κέρδισε μόνο τα βραβεία φωτογραφίας και 2ου ανδρικού ρόλου για τον Μάνο Κατράκη στο ρόλο του "Νεκροφόρα", αλλά στη συνείδηση του ελληνικού κινηματογράφου γράφτηκε σαν ένας από τους μεγαλύτερους σταθμούς της ιστορίας του. Κάτι ανάλογο σημαίνει και για  το ελληνικό τραγούδι, με τη μουσική του Μίκη που "Βρέχει στη Φτωχογειτονιά" σε στίχους του σπουδαίου ποιητή μας Τάσου Λειβαδίτη (που μαζί με τον συγγραφέα Κώστα Κοτζιά έχει φτιάξει και το σενάριο) και την ερμηνεία του Γρηγόρη Μπιθικώτση. Η Αλίκη Γεωργούλη είναι η όμορφη και κομψή Στεφανία, που θέλει να την λένε Έφη και ονειρεύεται να φύγει απ' τη γειτονιά, η Σαπφώ Νοταρά φορά μια χιλιομπαλωμένη πόδια πάνω από μια εξ ίσου χιλιομπαλωμένη φούστα. Ο Θανάσης Μυλωνάς ερμηνεύει τον Λάκη, τον τρίτο της παρέας των φτωχοδιαβόλων και η Αλέκα Παΐζη (Ελένη στο έργο) τη σύζυγό του που ονειρεύεται ένα οικόπεδο στον λόφο για να ξεφύγει από τη σκοτεινιά του ημιυπογείου που ζούνε. Όταν ο Λάκης θα αυτοκτονήσει όλη η συνοικία δείχνει την αλληλεγύη της στην Ελένη που περιμένει το παιδί τους.

Μικρή σημειολογική παρατήρηση. Στην πρώτη από τις δύο "ποδοσφαιρικές σκηνές" τα πιτσιρίκια της φτωχογειτονιάς δεν έχουν κανονική μπάλα, αλλά ένα μικρό τόπι. Στην δεύτερη όπου τα παιδιά που παίζουν ζουν στην γειτονιά της πλούσιας ηλικιωμένης, παίζουν με κανονική μπάλα.

Εδώ ένα link για την ταινία, στο 44:10 η σκηνή με το σουτ που δεν γίνεται.:
http://youtu.be/uT7PicQ4cPo

(συνεχίζεται...)